Rekompensata nauczycielska

Zakład Ubezpieczeń Społecznych realizuje zadania nałożone obowiązującymi przepisami prawnymi – ustawami oraz aktami wykonawczymi do ustaw, np. rozporządzeniami. Możemy zatem udzielać informacji wyłącznie w zakresie aktualnie obowiązującego stanu prawnego.

Zgodnie zatem z aktualnie obowiązującymi przepisami, rekompensata z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.
Rekompensata przysługuje osobie urodzonej po 31 grudnia 1948 r., która spełnia następujące warunki:
- przed 1 stycznia 2009 r. pracowała w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez co najmniej 15 lat,
- nie ma ustalonego prawa do wcześniejszej emerytury, np. z Karty Nauczyciela, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego ani emerytury pomostowej (chodzi o prawo ustalone prawomocną decyzją),
- wystąpi z wnioskiem o emeryturę powszechną.

Jeśli spełni Pani określone powyżej warunki, to otrzyma Pani rekompensatę.
Dodam także, że stwierdzenie, czy dana osoba może skorzystać z jakiegoś świadczenia jest możliwe wyłącznie na podstawie analizy dokumentów. Dopiero złożony wniosek o świadczenie wraz z niezbędnymi dokumentami jest podstawą do analizy sprawy i wiążących ustaleń.

Jeśli chce Pani mieć pewność, czy przysługuje Pani prawo do rekompensaty, to zachęcam do złożenia wniosku o emeryturę.
Wniosek o emeryturę może Pani złożyć będąc w trakcie stosunku pracy – rozwiązanie umowy o pracę jest warunkiem podjęcia wypłaty emerytury, a nie ustalenia jej prawa. ZUS rozpatrzy wniosek, ustali na podstawie przedłożonych dokumentów, czy spełnia Pani warunki do rekompensaty, jeśli tak, to uwzględni ją w obliczeniu wysokości emerytury. Po rozpatrzeniu wniosku ZUS wyda stosowną decyzję o przyznaniu prawa do emerytury, i zwiesi jej wypłatę do czasu rozwiązania stosunku pracy. Z chwilą rozwiązania tego stosunku i dostarczenia świadectwa pracy wysokość emerytury zostanie przeliczona, zgodnie z przepisami, jakie będą wówczas obowiązywały.
Pani wątpliwości wiążą się z pewnymi problemami interpretacyjnymi, jakie pojawiły się w związku z ustawą wprowadzającą od 1 września 2024 r. wcześniejsze emerytury nauczycielskie. Problemy te zostały jednak rozwiązane ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ta usankcjonowała w przepisach stosowaną przez ZUS praktykę, zgodnie z którą rekompensata przysługuje osobom, które m. in. nie mają ustalonego prawomocną decyzją prawa do emerytury wcześniejszej, pomostowej czy nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. Przepisy te wchodzą w życie 1 stycznia 2024 r.
Zatem samo spełnienie przesłanek do uzyskania wcześniejszej emerytury nie stanowi przeszkody do przyznania rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Anna Sobańska-Waćko
31 sierpnia 2023, 14:56