świadczenia przedemerytalne dla nauczycieli

Praca nauczycielska, uznawana za pracę w szczególnym charakterze, uprawnia do skorzystania z emerytury wcześniejszej, emerytury pomostowej lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego – jeśli zostaną spełnione warunki, określonych dla tych świadczeń.
Za pośrednictwem tego serwisu możemy jedynie wyjaśnić, jakie zasady obowiązują przy poszczególnych świadczeniach, nie możemy natomiast stwierdzić, czy danej osobie jakieś świadczenia przysługują – do tego konieczna jest analiza dokumentacji w konkretnej sprawie.

Wcześniejsza emerytura nauczycielska

Nauczyciel, wychowawca lub inny pedagog placówki wymienionej w Karcie Nauczyciela, może przejść na wcześniejszą emeryturę nauczycielską, jeśli:
- do 31 grudnia 2008 r. ma 30 lat zatrudnienia, w tym minimum 20 lat pracy nauczycielskiej wykonywanej co najmniej w połowie obowiązkowego wymiaru zajęć,
- rozwiąże na swój wniosek stosunek pracy,
- za pośrednictwem ZUS złoży wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE do budżetu państwa (w przypadku gdy jest członkiem OFE).

Ważne! W przypadku nauczyciela pracującego w jednostkach specjalnych (szkoła, placówka, zakład), zakładzie poprawczym czy schronisku dla nieletnich, wystarczy przynajmniej 25 lat zatrudnienia, w tym minimum 20 lat pracy nauczycielskiej wykonywanej co najmniej w połowie obowiązkowego wymiaru zajęć.

Emerytura pomostowa

Osoba urodzona po 31 grudnia 1948r. może przejść na emeryturę pomostową na ogólnych zasadach, jeśli:
- ukończy co najmniej 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni),
- udowodni co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
- ma co najmniej 20 lat (kobiety) lub 25 lat (mężczyźni) stażu ubezpieczeniowego (okresy składkowe i nieskładkowe),
- przed 1 stycznia 1999 r. wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, która jest wymieniona w dotychczasowych przepisach lub w nowych wykazach prac,
- po 31 grudnia 2008 r. wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, która jest wymieniona w nowych wykazach prac,
- rozwiązała stosunek (stosunki) pracy.

Nie każda praca nauczycielska uprawnia do emerytury pomostowej. Aby skorzystać z tego świadczenia, należy udokumentować pracę w charakterze nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich – załącznik nr 2 ustawy pomostowej pkt. 21.

Ważne! Aby przejść na emeryturę pomostową, należy spełnić łącznie wszystkie wymienione powyżej warunki.


Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne przysługuje mężczyźnie, jeśli spełni łącznie następujące warunki:
- ma co najmniej 30 lat stażu, czyli okresów składkowych i nieskładkowych, w tym co najmniej 20 lat pracy nauczycielskiej w wymiarze przynajmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć,
- rozwiąże na swój wniosek stosunek pracy lub wygaśnie on w określonych okolicznościach,
- ukończy określony wiek, czyli:
co najmniej 55 lat – do końca 2014 r.,
co najmniej 56 lat – w latach 2015-2016,
co najmniej 57 lat – w latach 2017-2018,
co najmniej 58 lat – w latach 2019-2020,
co najmniej 59 lat – w latach 2021-2022,
co najmniej 60 lat – w latach 2023-2024,
co najmniej 61 lat – w latach 2025-2026,
co najmniej 62 lata – w latach 2027-2028,
co najmniej 63 lata – w latach 2029-2030,
co najmniej 64 lata – w latach 2031-2032.

Prawo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego przysługuje, jeśli nauczyciel – po rozwiązaniu stosunku pracy w charakterze nauczyciela, a przed przejściem na to świadczenie – nie wykonuje żadnej innej pracy ani nie prowadzi działalności gospodarczej. Ostatnią aktywnością zarobkową musi być stosunek pracy w charakterze nauczyciela, w jednostkach wymienionych w ustawie.

Osoby, które nie skorzystają z wcześniejszych świadczeń, a pracowały w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, mogą uzyskać prawo do rekompensaty, doliczanej do emerytury powszechnej.
Taka rekompensata za pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje osobie urodzonej po 31 grudnia 1948 r., która spełnia następujące warunki:
- przed 1 stycznia 2009 r. pracowała w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez co najmniej 15 lat,
- nie ma ustalonego prawa do wcześniejszej emerytury, np. z Karty Nauczyciela, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego ani emerytury pomostowej,
- wystąpi z wnioskiem o emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym (60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn),

Osoba ubiegająca się o rekompensatę powinna do wniosku o emeryturę dołączyć świadectwo pracy lub zaświadczenie potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wystawione przez pracodawcę, u którego była zatrudniona lub przez jego następcę prawnego, na podstawie posiadanej przez ten podmiot dokumentacji osobowej.

Aby stwierdzić, czy spełnia Pan warunki do któregoś z wymienionych powyżej świadczeń, konieczna jest analiza konkretnych dokumentów przedłożonych wraz z wnioskiem o świadczenie.

Jeżeli nie spełnia Pan warunków do wcześniejszych świadczeń, to będzie Pan mógł przejść dopiero na emeryturę z powszechnego wieku emerytalnego.

Zachęcam Pana do kontaktu z naszymi doradcami emerytalnymi – zarówno w formie bezpośredniej, jak i poprzez e-wizytę. Informacje o dostępnych formach kontaktu z ZUS można znaleźć na naszej stronie internetowej: www.zus.pl/o-zus/kontakt.

Anna Sobańska-Waćko
6 grudnia 2021, 14:09