emerytura

Powszechna emerytura przysługuje z chwilą ukończenia powszechnego wieku emerytalnego, czyli 60 lat kobiety i 65 lat mężczyźni.
Nauczyciele mogą zakończyć pracę zawodową wcześniej – po spełnieniu określonych przepisami warunków mogą liczyć na dwa rodzaje świadczeń: nauczycielskie świadczenie kompensacyjne (NSK) i wcześniejszą emeryturę nauczycielską (NEN). Warunki niezbędne do uzyskania tych świadczeń różnią się, także sposób wyliczenia ich wysokości jest nieco odmienny.

NSK:
Aby skorzystać z nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego trzeba spełnić łącznie poniższe warunki:
 udowodnić co najmniej 30 lat stażu, czyli okresów składkowych i nieskładkowych, w tym co najmniej 20 lat pracy nauczycielskiej w wymiarze przynajmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć,
 rozwiązać e na swój wniosek stosunek pracy lub wygaśnie on w określonych okolicznościach,
 ukończyć określony wiek, czyli:
co najmniej 55 lat – do końca 2024 r.,
co najmniej 56 lat – w latach 2025-2026,
co najmniej 57 lat – w latach 2027-2028,
co najmniej 58 lat – w latach 2029-2030,
co najmniej 59 lat – w latach 2031-2032,

Prawo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego przysługuje, jeśli nauczyciel – po rozwiązaniu stosunku pracy w charakterze nauczyciela, a przed przejściem na to świadczenie – nie wykonuje żadnej innej pracy ani nie prowadzi działalności gospodarczej. Ostatnią aktywnością zarobkową musi być stosunek pracy w charakterze nauczyciela, w jednostkach wymienionych w ustawie.
Jeśli urodziła się Pani w 1970 r., to warunek wymaganego wieku spełni Pani w 2026 roku, w dniu swoich 56 urodzin. Jeśli z chwilą ukończenia wymaganego wieku spełni Pani pozostałe wymienione powyżej warunki, to uzyska Pani wówczas prawo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

Wysokość nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego obliczymy poprzez podzielenie kwoty (podstawy), od jakiej obliczamy emeryturę, przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 60 lat. Średnie dalsze trwanie życia ustala się na podstawie specjalnej tablicy, obowiązującej w dniu zgłoszenia wniosku o świadczenie.
Podstawa obliczenia tego świadczenia to suma:
- składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem ich waloryzacji, zapisanych na indywidualnym koncie w ZUS do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata świadczenia kompensacyjnego,
- zwaloryzowanego kapitału początkowego.

W przypadku osób które są członkiem otwartego funduszu emerytalnego, składki na ubezpieczenie emerytalne zapisane na koncie ubezpieczonego zwiększymy poprzez pomnożenie ich wskaźnikiem korygującym 19,55/12,22.
NSK przysługuje wyłącznie do dnia poprzedzającego ukończenie wieku emerytalnego.

NEN:
Z wcześniejszej emerytury nauczycielskiej mogą skorzystać nauczyciele, którzy:
1. Rozpoczęli przez 1 stycznia 1999 r. faktyczne wykonywanie pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego,
2. Udowodnią co najmniej 30 lat okresów składkowych, w tym co najmniej 20 lat pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego,
3. Rozwiążą na swój wniosek stosunek pracy,
4. Wysokość tej emerytury nie jest niższa niż kwota najniższej emerytury.

Nauczyciele którzy spełnią powyższe warunki, mogą przejść na emeryturę wcześniejszą w zależności od daty urodzenia:
 urodzeni przed dniem 1 września 1966 r. – od 1 września 2024 r.
 urodzeni po dniu 31 sierpnia 1966 r. a przed dniem 1 września 1969 r. – od1 września 2025 r.
 urodzeni po dniu 31 sierpnia 1969 r. – od 1 września 2026 r.

Zatem w Pani przypadku (rocznik 1970) może Pani skorzystać z wcześniejszej emerytury nauczycielskiej od 1 września 2026 r., pod warunkiem spełnienia wymienionych powyżej wymogów.
Wysokość wcześniejszej emerytury nauczycielskiej zostanie obliczona poprzez podzielenie podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na tę emeryturę danego ubezpieczonego.

Z chwilą wydania decyzji w sprawie ustalenia prawa do nowej emerytury nauczycielskiej środki z subkonta (wraz z przekazanymi środkami z OFE) są przenoszone na konto ubezpieczonego i biorą udział w ustaleniu wysokości świadczenia, a subkonto jest zamykane.

Podstawę obliczenia nowej emerytury nauczycielskiej stanowi zatem suma:
 składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem ich waloryzacji, zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury,
 zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz
 zwaloryzowanych środków zewidencjonowanych na subkoncie (przeniesionych na konto ubezpieczonego).

Skorzystanie z NSK i NEN pociąga za sobą pewne konsekwencje. Nauczyciel, który zdecyduje się na wcześniejsze zakończenie pracy i przejście na któreś z tych świadczeń traci możliwość doliczenia do emerytury powszechnej rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Ponadto w przypadku wcześniejszej emerytury nauczycielskiej występują jeszcze inne konsekwencje:
1. W przypadku przejścia na NEN środki z subkonta (wraz z przekazanymi środkami z OFE) przeniesione są na konto ubezpieczonego i nie będą podlegały dziedziczeniu, co oznacza w przyszłości brak prawa do podziału środków lub wypłaty gwarantowanej.
2. Z chwilą wydania decyzji w sprawie przyznania prawa do NEN subkonto jest zamykane. W związku z tym, kobieta która jest członkiem OFE nie nabędzie prawa do okresowej emerytury kapitałowej (EOK) w powszechnym wieku emerytalnym i tym samym do przeliczenia emerytury w docelowej wysokości.
3. Pobieranie NEN pomniejszy w przyszłości podstawę obliczenia emerytury w powszechnym wieku emerytalnym. Podstawa obliczenia emerytury powszechnej zostanie pomniejszona o sumę kwot pobranych emerytur w kwotach brutto.

Zachęcam Panią do wizyty w najbliższej jednostce ZUS i do kontaktu z doradcą emerytalnym. Doradca wyjaśni różnice pomiędzy świadczeniami, wyliczy także prognozowane wysokości poszczególnych świadczeń.

Anna Sobańska-Waćko
12 grudnia 2024, 14:05