W ostatnich czasach obserwujemy tendencję wzrostową w zakresie zaburzeń zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, włącznie z sięganiem po ostateczne i nieodwracalne w skutkach akty samobójczej śmierci. W znaczący sposób maleje wśród naszych podopiecznych poczucie dobrostanu, pomimo rosnących udogodnień cywilizacyjnych. Rzecznik praw dziecka (Wystąpienie Rzecznika Praw Dziecka do Kuratorów Oświaty) przytacza budzące grozę statystyki. Jednocześnie mamy świadomość, że i pojedyncza śmierć, której można było zapobiec, a zarazem życie, które mogło być pełne satysfakcji i spełnienia – to wartości, o które warto zawalczyć. Cóż dopiero, gdy mówimy o dziesiątkach i tysiącach młodych ludzi... To misja, którą my - dyrektorzy, nauczyciele, wychowawcy, powinniśmy uczynić sercem naszych działań wychowawczo-dydaktycznych. Wydaje się zatem, że szkoła jest miejscem, które w znaczący sposób może przyczyniać się do wzmacniania zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, uwzględniając czynniki, które zostały w tym obszarze wyłonione przez ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia*. Oto one:

• poczucie przynależności (więź ze szkołą);

• pozytywny klimat szkoły (zwłaszcza dobre relacje pomiędzy nauczycielami i uczniami oraz między uczniami; przyjazna, wspierająca atmosfera);

• prospołecznie nastawiona grupa rówieśnicza;

• wymaganie od uczniów odpowiedzialności i udzielania sobie wzajemnej pomocy;

• okazje do przeżycia sukcesu i rozpoznawania własnych osiągnięć;

• zdecydowana niezgoda szkoły na przemoc.

Szkoła posiada taki potencjał i to właśnie ona powinna – poza wiedzą przedmiotową i wieloma umiejętnościami – dostarczać uczniom społecznego wsparcia. Jest to niezwykle istotne, gdyż – co potwierdza zarówno potoczna obserwacja jak i badania, młodzież doświadczająca wsparcia społecznego jest bardziej zadowolona z życia, rzadziej również występują u niej zachowania ryzykowne. Lepiej radzi sobie w trudnych życiowych sytuacjach, rzadziej doświadcza zaburzeń psychosomatycznych oraz poczucia alienacji i osamotnienia.

Dlatego też, jeśli leży nam na sercu zdrowie psychiczne naszych podopiecznych, winniśmy zapewnić im odpowiedni poziom wsparcia w pokonywaniu różnego typu trudności.

Patrząc na te sprawy w wymiarze postępów dydaktycznych (co przecież stanowi osiowy wymiar działań szkoły) warto pamiętać, że przyrost zdrowia psychicznego jest ściśle powiązany ze wzrostem motywacji do uczenia się i dążenia do samorealizacji – również w znaczeniu szkolnych osiągnięć. Zatem, szukając sposobów zwiększania naszej skuteczności dydaktycznej, powinniśmy uczynić priorytet z działań na rzecz wzmacniania zdrowia psychicznego.

W proponowanym przez nasz Zespół Programie oferujemy Państwu szkolenia, które dostarczą niezbędnej dawki wiedzy psychologicznej w zakresie filarów zdrowia psychicznego. Dajemy też sposobność do refleksji – co już udaje nam się zdziałać na rzecz wzmacniania tych elementów, co jeszcze możemy udoskonalić i jakie działania warto byłoby wprowadzić do naszych placówek, aby systematycznie zwiększać poziom zdrowia i skutecznie przeciwdziałać jego zaburzeniom.

Zespół realizatorów

* Creating an Environment for Emotional and Social Well-Being: An important responsibility of a Health – Promoting and Child Friendly school, WHO Information Series on School Health. Document 10, Geneva 2003, http://www.who.int [dostęp 8 listopada
2013 r.] (za Izabela Tabak, Studia BASNr 2(38) 2014, s. 113-138, www.bas.sejm.gov.pl)