“Edukacja humanitarna w profilaktyce szkolnej”

 

Aula ŚLWSZ K-ce ul. Francuska 12

16 listopada 2004r.

 
     
     
 

WYSOKI KOMISARZ
NARODÓW ZJEDNOCZONYCH
DS. UCHODŹCÓW
 
Przedstawicielstwo w Warszawie

 
Tel:(0048) 22/ 628 69 30
(0048)22/ 625 61 46
Fax: (0048) 22/ 62 561 24
Sat: (0048) 39/ 12 14 48
E-mail: polwa@unhcr.ch

 

UNITED  NATIONS
HIGH  COMMISSIONER
FOR  REFUGEES


Branch Office in Warsaw
Aleja Róż 2
00 - 556 Warsaw Poland

UCHODŹCY W POLSCE

Liczby i statystyki

Według danych Urzędu ds. Repatriacji i Cudzoziemców, w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2001 roku w Polsce złożono 4489 wniosków o nadanie statusu uchodźcy. W tym czasie pozytywnie rozpatrzono 296 wniosków.

Liczba wniosków o status uchodźcy nieznaczne zmalała w porówaniu do roku 2000, kiedy

w Polsce złożono 4589 wniosków. Znacząco wzrosła natomiast liczba osób, którym status przyznano – 296 wobec 78 decyzji pozytywnych w roku 2000.

Największa liczba osób ubiegających się o status uchodźcy w Polsce w roku 2001 pochodziła z Federacji Rosyjskiej (deklarując narodowość czeczeńską), Armenii i Afganistanu. W 2001r. status uchodźcy przyznawano najczęściej obywatelom Rosji (207 osobom), Białorusi (29), Afganistanu (13), Somalii (10) i Kamerunu (6).

W 2001 r. Polska obchodziła 10. rocznicę przystąpienia do Konwencji Genewskiej dotyczącej statusu uchodźcy. Od 1993 do 2001 roku w Polsce złożono w sumie ponad 25 tysięcy wniosków o status uchodźcy. 1139 osób otrzymało ten status. Wśród nich największe grupy stanowili obywatele Bośni i Hercegowiny (388 osób uznano za uchodźców), Rosji (249), Somalii (193), Sri Lanki (63) i Afganistanu (61).

Procedura nadania statusu uchodźcy

Wnioski o przyznanie statusu uchodźcy w Polsce przyjmowane są przez Straż Graniczną, a rozpatruje je Urząd do spraw Repatriacji i Cudzoziemców. Drugą instancją administracyjną jest Rada ds. Uchodźców. Od decyzji Rady ds. Uchodźców, w przypadku jej niezgodności z prawem, przysługuje prawo skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Status uchodźcy w Polsce przyznawany jest cudzoziemcom na podstawie prawnej definicji zawartej w Konwencji Genewskiej z 1951 r. dotyczącej statusu uchodźcy i Protokole Nowojorskim. Polska jest stroną Konwencji od 1991 roku.

            Uchodźcą jest osoba, która żywi uzasadnioną obawę przed prześladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub poglądów politycznych, znajduje się poza terytorium kraju, którego jest obywatelem i - z powodu tych obaw - nie chce lub nie może do tego kraju powrócić.

Cudzoziemiec, który przyjeżdża do Polski z zamiarem wystąpienia o status uchodźcy, powinien poinformowac o tym służby graniczne. Przepisy umożliwiają też złożenie wniosku w ciągu 14 dni od momentu przekroczenia granicy.

Oczekiwanie na decyzję

Po złożeniu wniosku osoba występująca o status uchodźcy ma prawo ubiegać się o miejsce w  ośrodku dla uchodźców. Oczekujący na decyzję mają w nich zapewniony nocleg, wyżywienie, ubranie, podstawową opiekę medyczną i skromne kieszonkowe. Niektóre ośrodki oferują także pomoc psychologa i lekcje języka polskiego. Oczekujący na decyzję nie mają natomiast prawa do pracy (prawo to zyskują w momencie otrzymania statusu uchodźcy).

Polskie prawo przewiduje, że procedura rozpatrywania wniosku przez pierwszą instancję powinna trwać sześć miesięcy. W praktyce oczekiwanie na decyzję trwa jednak znacznie dłużej.

W trybie przyspieszonym rozpatrywane są wnioski “oczywiście bezzasadne”, czyli składane przez osoby, które nie mają podstaw ubiegać się o status uchodźcy. Według przepisów, procedura przyspieszona powinna trwać około tygodnia.

Integracja

Integracja uchodźców, czyli pomoc im w rozpoczęciu w Polsce samodzielnego życia, leży w gestii Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej. W grudniu 2000 roku przyjęto rozporządzenie dotyczące integracji uchodźców, zdaniem UNHCR podstawowe problemy dotyczące integracji pozostają jednak nie rozwiązane. Wiele problemów wynika z braku funduszy na realizację programów integracyjnych. Mankamentem dotychczas udzielanej przez MPiPS pomocy jest jej niesystematyczność.

Paradoksalnie, otrzymanie statusu uchodźcy w Polsce stawia uchodźców w trudniejszej sytuacji życiowej. Zyskują oni wprawdzie prawo do pracy, edukacji i pomocy społecznej, tracą jednak prawo do zamieszkania w ośrodku dla uchodźców, wyżywienia, odzieży i kieszonkowego. Dla wielu uchodźców uzyskanie statusu uchodźcy w Polsce oznacza w praktyce bezdomność i bezrobocie. Wielu z nich, nie widząc szans na samodzielne funkcjonowanie w Polsce, wyjeżdża do Europy Zachodniej.

Kluczowe problemy w integracji uchodźców to kwestie znalezienia mieszkania i pracy. Brak jest taniej bazy mieszkaniowej. Bez znajomości języka polskiego uchodźcy mają duże trudności ze znalezieniem pracy. Brak funduszy na edukację uchodźców (lekcje języka i kursy zawodowe) sprawia, że proces integracji uchodźców jest trudny i długotrwały.

Rola UNHCR

Biuro UNHCR w Polsce funkcjonuje od 1992 r.  Monitoruje tryb ustalania statusu uchodźcy i zabiega o jego zgodność z Konwencją Genewską. Uchodźcy oraz osoby ubiegające się o status mają prawo do kontaktowania się z przedstawicielstwem UNHCR w Warszawie. Funkcjonariusze Biura uczestniczą na zasadzie obserwatora w czynnościach organów prowadzących postępowanie o status uchodźcy. Biuro Przedstawiciela udziela wsparcia merytorycznego uczestnikom postępowania oraz organom administracji w szczególnie złożonych sprawach uchodźczych.

UNHCR angażuje się też w integrację uchodźców, a poprzez kampanie informacyjne i edukacyjne stara się budować atmosferę tolerancji i zrozumienia dla rosnącej grupy uchodźców w Polsce. Organizuje szkolenia dla osób mających kontakt z uchodźcami w pracy (policja, straż graniczna, nauczyciele, pracownicy socjalni), a także wydaje materiały informacyjne na temat uchodźców (np. kwartalnik „Z obcej ziemi”).

 
     
///////////////////// ///////////////////////////////

40-530 Katowice ul. Drozdów 21 i 17, tel.: 32/ 209 53 12 lub 14; fax: 32/ 209 53 13, szkolenia: 32/ 251 89 54

///////////////////// ///////////////////////////////