"Pokaż mi swoje emocje" - zabawy dla dzieci młodszych. Część II

Gabriela Niemiec

nauczyciel-konsultant

e-mail:

Czy wspieranie dziecka w przeżywaniu trudnych emocji oznacza, że należy je chronić przed przykrymi emocjami? Nie! Aby dziecko było w dobrym kontakcie ze sobą i rozumiało co się z nim dzieje, musi nauczyć się radzić sobie także z nieprzyjemnymi emocjami.

Wszystkie emocje są ważne, ponieważ niosą ze sobą istotne informacje. Bywa, że z niektórymi emocjami gorzej sobie radzimy i wtedy niedobry, bo np. krzywdzący może być sposób ich przeżywania.

Wspierając dziecko uczymy, że:

• Można być smutnym i płakać.
• Można być złym na kogoś, ale nie wolno bić.
• Można się bać, nie należy wywierać na dziecko presji.
• Można się wstydzić.

Nazywając uczucia dziecka, poszerzamy jednocześnie jego słownik, ułatwiając mu wyrażenie tego co czuje. Ograniczone słownictwo często fałszuje obraz, lub prowokuje do używania wyrażeń ordynarnych, obraźliwych (wulgaryzmów), które pomagają oddać stany emocjonalne nie przez znaczenie, ale przez swoją ekspresję.

Jak postępować?

• EMPATYCZNIE
• SPOKOJNIE
• BEZ NADMIERNEJ KONCENTRACJI NA DZIECKU
• BEZ DYSTANSU DO DZIECKA
• PRZEPRASZAMY ZA NASZE ZŁE REAKCJE
• ROZMAWIAMY...

Musimy nauczyć dziecko, że co prawda nie mamy wpływu na nasze uczucia, ale mamy wpływ na nasze zachowanie!

Empatyczne towarzyszenie dziecku podczas przeżywaniu takich uczuć, jak lęk, złość, czy smutek często bywa trudne. Czasem rodzice mają kłopot z konkretnym uczuciem, co oznacza, że być może sami mają problem z przeżywaniem tego uczucia, szczególnie, gdy wynieśli takie wzorce reagowania z własnych domów.

Warto pamiętać, że zarówno nadmierna koncentracja na dziecku, jak również nadmierny dystans wpływają negatywnie na rozwój emocjonalny i społeczny dziecka. W pierwszej sytuacji dziecko może stać się mało samodzielne, infantylne lub egoistyczne, w drugiej – u dziecka rozwija się nadmiernie zagrażający obraz świata i przeważają emocje lęku i złości.

Jak wspierać dziecko w przeżywaniu trudnych emocji?

• przyznać, że dziecko ma powód (nie umniejszać, nie ignorować, nie wyśmiewać, nie zawstydzać),
• wysłuchać / pokazać, że jesteśmy gotowi wysłuchać (czasem to już wystarczy) lub towarzyszyć w przeżywaniu emocji,
• pomóc dziecku nazwać emocje i pokazać, że je akceptujemy,
• jeśli potrzeba nauczyć innych form wyrażania emocji = przegadać sytuację.

Oto przykład zabawy / gry / ćwiczenia:

1. Domino emocjonalne.
Celem tej zabawy jest nauka wyrażania emocji, odczytywania ich u innych osób, uważnego obserwowania i nazywania.
Przebieg: Dzieci stoją w kręgu, nauczyciel / dorosły rozpoczyna zabawę losując z koperty wyraz nazywający emocję. Za pomocą mimiki i ciała przedstawia ją. Dzieci starają odgadnąć, o jaką emocje chodzi, a potem osoba stojąca po prawej stronie prowadzącego stara się powtórzyć gesty towarzyszące nazwanej emocji. Jeśli zrobi to poprawnie, losuje kolejny wyraz i zachowuje się jak poprzednio prowadzący. Zabawa trwa do momentu, w którym nauczyciel / dorosły odwzoruje emocje swojego sąsiada z lewej strony. Domino zamknięte!

2. Karty emocjonalne.
Celem tej zabawy – gry jest nabywanie przez dzieci umiejętności nazywania emocji.
Przebieg: Gra przebiega w grupach czteroosobowych. Karty z symbolicznymi ilustracjami emocji leżą na środku stolika każdej grupy. Uczestnicy gry kolejno biorą karty i nazywają emocję przedstawiona symbolicznym rysunkiem. Jeśli nadana emocji nazwa zgadza się z opisem umieszczonym na odwrocie karty, uczestnik gry otrzymuje punkt. Jeśli nie udało się trafnie nazwać emocji – nie otrzymuje punktu. Jeżeli trzy razy pod rząd nastąpiła pomyłka w nazwaniu emocji – uczestnik gry oddaje fant.
Wygrana, przegrana oraz odzyskiwanie fantów to doskonała okazja do zachowań emocjonalnych. Dzieci uwielbiają rywalizację, ale przegrana może być dla nich odbierana bardzo emocjonalnie. Dlatego rolą nauczyciela / prowadzącego jest dokładne wyjaśnienie zasad gry oraz nadzorowanie jej przebiegu.

3. " Lizaki" – buziaki.
Ćwiczenie to uczy dzieci własnych emocji i informowania o nich otoczenia oraz analizowania własnych przeżyć.
Przebieg: Do przeprowadzenia ćwiczenia potrzebne są po dwa dla każdego dziecka, dwustronne "lizaki" z narysowanymi emocjami (radość, smutek, strach, złość). Nauczyciel / prowadzący opowiada o pewnym zdarzeniu ( wprowadza zmyśloną opowieść). Dzieci uważnie słuchają i podnoszą do góry lizaki z symboliczną "minką". To informacja o tym, co czuły w danym momencie. Nauczyciel – prowadzący powinien czasami przerwać relacjonowanie, opowieść i zapytać wybrane dziecko o nazwę emocji wyrażoną podniesionym lizakiem. Jest to doskonała informacja zwrotna.

Przedstawione przykłady działań służą rozpoznawaniu, wyrażaniu, odczytywaniu i nazywaniu przez dzieci emocji własnych i innych osób.

O tym, czy dziecko jest w stanie wyrazić i nazwać to co czuje decyduje zakres słów. Ograniczone słownictwo albo fałszuje obraz, albo prowokuje do użycia słów, które nie przez znaczenie, ale przez swoją ekspresję pomaga oddać stany emocjonalne. Takimi słowami są wulgaryzmy – wyrazy lub wyrażenia ordynarne, obraźliwe. Żeby zapobiec ich używaniu i umożliwić precyzyjne nazywanie emocji musimy MY rodzice, nauczyciele, wychowawcy poszerzać dziecięcy słownik bierny i czynny o wyrażenia opisujące emocje.

Zapraszam do lektury!

Bawcie się i odkrywajcie siebie

DRODZY NAUCZYCIELE, RODZICE I OPIEKUNOWIE

Proponowane zabawy wspomagają rozwój społeczny i emocjonalny, wzbogacają rozwój Waszych dzieci o kolejne, pozytywne doświadczenia i sposoby wychodzenia z trudnych, a nie rzadko stresujących sytuacji.

Na podstawie literatury: Oatley K., Jenkins J. M. – "Zrozumieć emocje", Tallar G. – "ABC inteligencji emocjonalnej w praktyce", Weston D. Ch, Weston M. S. – "Co dzień mądrzejsze. 365 gier i zabaw kształtujących charakter, wrażliwość i inteligencję emocjonalną dziecka". Materiał opracowała Gabriela Niemiec.