Powrót do szkoły. Oswoić lęk

Wioleta Baraniak

nauczyciel-konsultant

e-mail:

Szanowni Państwo,

prowadziłam ostatnio webinarium "Co pomaga nam radzić sobie z psychologicznymi skutkami kryzysu pandemii – zasoby" i w trakcie tej pracy pojawił się istotny, jak sądzę, wątek, że być może część nauczycieli obawia się powrotu do szkół. Podobne głosy pojawiają się niekiedy w trakcie indywidualnych konsultacji z nauczycielami. Jakkolwiek przyczyna tego stanu rzeczy może być różna u różnych osób, w poniższym tekście postaram się zaproponuję, aby zająć się tym zjawiskiem trójstopniowo.

1. Dowiedz się, jak to będzie wyglądało.

Z psychologicznego punktu widzenia wspomniana reakcja jest zupełnie zrozumiała i można rzec, normatywna, na ogół bowiem, to, co nieznane i nowe rodzi lęk. Novum bowiem dla szkół i placówek stanowią wytyczne związane z łagodzeniem obostrzeń sanitarnych w związku z poprawą sytuacji epidemicznej w kraju. Ministerstwo Edukacji Narodowej we współpracy z Głównym Inspektoratem Sanitarnym i Ministerstwem Zdrowia przygotowało szereg wytycznych przeciwepidemicznych, które mają na celu zapewnienie bezpiecznych warunków nauki i pracy w czasie epidemii związanej z COVID -19. Zostały one opublikowane na stronie Ministerstwa Edukacji Narodowej 15 maja 2020 r. (dostęp 19.05.2020).

Natomiast 29 maja 2020 zostały opublikowane wytyczne w związku ze wznawianiem praktyk i zajęć praktycznych dla kolejnych grup uczniów (dostęp 1.06.2020).

Zapewne wielu z Państwa są one już znane, ale ponieważ zazwyczaj jest to stosunkowo długa lista, warto ją mieć "pod ręką".

2. Nagradzaj siebie za kroki, które podjąłeś.

Photo by Fauzan Saari on Unsplash

Wiedza jednak na ogół to początek . Myślę, że dobrą metaforą stanu, w jakim teraz jesteśmy jest metafora rekonwalescenta albo ucznia, który po raz pierwszy idzie do szkoły. W pewnym sensie znane miejsca stają się, dla niektórych z nas, nowe. Aktualnie do opisu sposobu funkcjonowania bardzo często używa się bowiem sformułowania "w nowych warunkach reżimu sanitarnego" albo określeń o podobnym znaczeniu.

Jako nauczyciele macie Państwo zapewne mnóstwo doświadczeń, jak zachęcić ucznia do tego, by mimo lęku czy niepokoju podejmował wysiłek przychodzenia do szkoły czy wysiłek uczenia się. Taka wiedza, to olbrzymi zasób. Wydaje mi się, że w podobny sposób dobrze jest traktować aktualnie samych siebie. Wspierający monolog wewnętrzny może być tutaj niezwykle ważny. Słowa, które wypowiadamy do siebie samych mogą bowiem nas wspierać, np.

"Wiele rzeczy funkcjonuje teraz po nowemu, zatem to normalne, że mogę odczuwać lęk",

"Przeszedłem przez wiele trudnych sytuacji i poradziłem sobie w nich, teraz może być podobnie",

"Zaplanuję jak zrobić "pierwszy krok", nic więcej, jeden krok naprzód...",

A po zakończeniu zadań czy aktywności, warto też z życzliwością pomyśleć o swoim działaniu:

"Poradziłem sobie w tej sytuacji najlepiej, jak potrafiłem",

"Mam prawo podziękować sobie za mój wysiłek",

"(Własne imię, np. Aniu, Zosiu, Maćku) podjęłaś zadania odczuwając lęk, to się nazywa odwaga".

Jako nauczyciele wypowiadaliście zapewne wiele takich zdań do swoich uczniów, swoistych słownych pochwał czy zachęt. Warto, aby te same słowa wypowiedzieć teraz do samych siebie.

3. Jeśli trzeba skorzystaj z indywidualnej pomocy, ponieważ "Wszyscy jesteśmy w tym samym sztormie, ale nie wszyscy jesteśmy na tej samej łódce"

Photo by Matthew Waring on Unsplash

W dniu 3 maja 2020 roku dr Hamid Peseschkian z Wiesbaden Academy of Psychotherapy prowadził webinarium pt. "Pandemia emocjonalna. Zdrowie psychiczne i pozytywna psychoterapia w trakcie i po pandemii wirusa Covid-19". Posłużył się w nim cytatem autorstwa Joela Jay Villarreala, który przytoczyłam powyżej: "Wszyscy jesteśmy w tym samym sztormie, ale nie wszyscy jesteśmy na tej samej łódce".

Adaptując spostrzeżenia prowadzącego webinarium do sytuacji nauczycieli, warto zwrócić uwagę, że reakcja na sytuację pandemii może zależeć od wielu czynników. Zapewne trzeba uwzględnić wiek osoby, fakt, czy w związku z pandemią znajduje się w tzw. grupie ryzyka, jej możliwości dostępu do Internetu i umiejętność pracy w sieci. Podobnie ważnymi czynnikami są warunki lokalowe i mieszkaniowe, w których pracowała i pracuje w obecnej sytuacji (np. małe mieszkanie czy dom z ogrodem), posiadanie lub brak wsparcia społecznego, warunki rodzinne. Istotną jest również osobista biografia osoby i sposób, w jaki radziła sobie z innymi kryzysami, których doświadczyła. To wszystko i wiele innych dodatkowych czynników wpływa na aktualny sposób zachowania i uzasadnia trafność spostrzeżenia, że "Wszyscy jesteśmy w tym samym sztormie, ale nie wszyscy jesteśmy na tej samej łódce". Warto uwzględnić tę różnorodność w sytuacji powrotu do szkoły.

Na koniec przypomnę zatem dwa adresy, pod którymi możecie Państwo uzyskać informacje, jak otrzymać indywidualną, bezpłatną pomoc:

Zrelaksowany nauczyciel (dostęp 28.05.2020) – to informacja o działaniach podejmowanych przez ROM-E "Metis" w Katowicach,

Polskie Towarzystwo Psychologiczne – pomoc w stanie epidemii koronawirusa (dostęp 28.05.2020) – tutaj znajdziecie Państwo informację o bezpłatnej pomocy psychologicznej dla osób wymagających wsparcia.

Pozdrawiam, zachęcając do korzystania z powyższych możliwości,

Wioleta Baraniak