Mediacje rówieśnicze - dlaczego warto?

Katarzyna Drzewiecka-Tymkiewicz

nauczyciel-konsultant

e-mail:

Mediacje mogą być skuteczną formą rozwiązywania konfliktów w szkole. Metoda wymaga odpowiedniego przygotowania i nakładów czasu oraz zaangażowania, ale niesie ze sobą wiele wymiernych korzyści dla których warto ten wysiłek podjąć. Mediacje w szkole możemy prowadzić w różnych formach (zobacz w: Mediacje w szkole – jedna z form dochodzenia do porozumienia) a jedną z nich są mediacje rówieśnicze.

Projekty z zakresu mediacji rówieśniczych mają na celu przekazanie wiedzy i wykształcenie umiejętności niezbędnych do pokojowego oraz skutecznego rozwiązywania konfliktów wewnątrzklasowych i wewnątrzszkolnych przez samych uczniów, ale zawsze przy wsparciu nauczyciela – specjalisty w tym zakresie. Osoba ta pełni rolę opiekuna mediatorów rówieśniczych ale też często koordynatora mediacji w szkole. Dba o odpowiednie przygotowanie uczniów – mediatorów, towarzyszy im w czasie spotkań mediacyjnych oraz prowadzi spotkania służące omawianiu bieżących spraw prowadzonych przez uczniów, pojawiających się trudności oraz stałemu doskonaleniu ich warsztatu pracy (więcej na temat roli koordynatora mediacji rówieśniczych w kolejnych artykułach z cyklu).

Mediacje rówieśnicze są prowadzone przez odpowiednio przygotowanych uczniów – mediatorów w drobnych codziennych konfliktach dotyczących relacji między uczniami. Z mediacji rówieśniczych wyłączone są konflikty związane z popełnieniem czynu zabronionego, przejawami demoralizacji, przemocą lub w których jedną ze stron jest dorosły członek społeczności szkolnej.

Uczniowie biorący udział w projekcie muszą reprezentować i odzwierciedlać przekrój społeczności szkolnej oraz posiać określone predyspozycje osobowościowe jak: umiejętności interpersonalne, cechy przywódcze, dobra komunikacja werbalna, umiejętność słuchania innych, dyskrecja i poufność, chęć uczestnictwa w programie (Schmidt, Treidman, Marvel, 2010) a przede wszystkim cieszyć się zaufaniem i szacunkiem swoich kolegów. Muszą też być przekonani o tym, że chcą pełnić taką rolę oraz dawać sobie sprawę z konsekwencji (np. z tego, że będą musieli wziąć udział w wielogodzinnym szkoleniu a później pełnić dyżury mediacyjne i to wszystko poza godzinami obowiązkowych zajęć dydaktycznych). W przypadku niepełnoletnich uczniów rodzice muszą wyrazić zgodę na pełnienie przez nich roli mediatora w szkole.

Uczniowie biorący czynny udział w projekcie, poza bezpośrednimi działaniami w zakresie mediacji, mają również być przykładem poprawnego i skutecznego rozwiązywania konfliktów. Mediacje rówieśnicze mogą być bowiem elementem szerzej pojmowanej edukacji rówieśniczej. Mediatorzy rówieśniczy spotykają się, aby ciągle doskonalić swoje umiejętności. Biorą również udział w wyjazdach integracyjno – szkoleniowych oraz mogą podejmować inne działania służące rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych i pokojowego rozwiązywania konfliktów w społeczności szkolnej. Po odpowiednim przygotowaniu mogą na przykład prowadzić zajęcia dla najmłodszych uczniów oparte o założenia komunikacji empatycznej.

Dlaczego warto wdrażać mediacje rówieśnicze w szkole? Korzyści jest wiele a do najważniejszych należą:

• rozwijanie kompetencji społecznych i osobistych uczniów i postaw prospołecznych;
• uczenie brania odpowiedzialności za własne czyny;
• uczenie postrzegania konfliktu jako sytuacji wymagającej wspólnego poszukiwania rozwiązania a nie rozstrzygania;
• rozwijanie umiejętności akceptowania różnic miedzy ludźmi, różnych punktów widzenia, wyrażania swoich potrzeb i radzenia sobie z emocjami;
• możliwość zadośćuczynienia, przeproszenia i wybaczenia za wyrządzone krzywdy;
• poprawa pozycji w grupie ucznia, który funkcjonował w roli ofiary – pozbycie się lęku przed sprawcą;
• lepsza diagnoza relacji w grupie;
• zapobieganie eskalacji konfliktów;
• zwiększanie poczucia bezpieczeństwa wśród uczniów;
• przygotowanie do odpowiedzialnego pełnienia ról społecznych.

Korzyści te dotyczą wszystkich uczniów w szkole. Natomiast również sami mediatorzy wskazują na korzyści, jakie czerpią z udziału w takim projekcie. Najczęściej zwracają uwagę na to, że rozwinęli swoje kompetencje w zakresie komunikacji i rozwiązywania konfliktów, co bezpośrednio przekłada się na ich funkcjonowanie nie tylko w środowisku szkolnym ale również poza szkołą m.in. w domu – w kontaktach z rodzicami czy rodzeństwem.

Warto więc odpowiednio się przygotować i podjąć wyzwanie jakim jest wdrożenie mediacji rówieśniczych w szkole. Warto stworzyć uczniom przestrzeń do samodzielnego działania w tym zakresie, odpowiednio ich przygotować, towarzyszyć, wspierać i obserwować jak się rozwijają. Mając doświadczenie w pracy z młodzieżą taką metodą zapewniam, że daje to ogromną satysfakcję. W kolejnych artykułach z cyklu podzielę się swoimi doświadczeniami z wdrażania mediacji rówieśniczych w szkole oraz refleksjami na temat trudności, które możemy napotkać na kolejnych etapach.

Katarzyna Drzewiecka-Tymkiewicz

Bibliografia:

Hauk D.: Łagodzenie konfliktów w szkole i w pracy z młodzieżą: poradnik do treningu mediacji, Wydawnictwo Jedność, Kielce, 2006.

Schmidt F., Treidman A. Marvel J.: Uczeń jako mediator. Podręcznik dla wychowawców, Centrum Kształcenia Liderów i Wychowawców im. Pedro Arrupe, Gdynia, 2010

Standardy mediacji rówieśniczej i szkolnej w szkołach i innych placówkach oświatowych, Rzecznik Praw Dziecka, Warszawa, 2017
http://brpd.gov.pl/sites/default/files/standardy_mediacji_rowiesniczej_i_szkolnej_w_szkolach_0.pdf [dostęp 15.04.2020]