Poznajemy przyrodę... NIE WYCHODZĄC Z DOMU

Gabriela Niemiec

nauczyciel-konsultant

e-mail:

Terenem zdobywania wiedzy przyrodniczej może być nie tylko szkoła, wycieczka krajoznawcza, spacer do parku czy wyjście do ogrodu, ale szeroko rozumiane środowisko domowe.

Celem edukacji przyrodniczej jest "rozbudzanie zainteresowań przyrodniczych i potrzeby bezpośredniego kontaktu z przyrodą". Jednak już w uwagach do zalecanych warunków i sposobów realizacji podstawy programowej znajduje się wskazanie, że wiedza przyrodnicza kształtowana jest również w oparciu o literaturę, informacje z Internetu, film z telewizji, itp. W salach funkcjonują kąciki do hodowli roślin i zwierząt, skąd dzieciaki chętnie czerpią wzorce. Więc, nie zawsze musimy wyjść w teren.

Ze względu na przedmiot poznania – środowisko przyrodnicze, istnieje konieczność wykorzystywania wszystkich znanych metod, które splatają się ze sobą w sposób naturalny. Najbardziej efektywne będą metody oparte na działaniu dziecka np. obserwacja, eksperymentowanie, wywiady, dyskusje, ćwiczenia dramowe oraz metody aktywizujące, które pozwalają na realizację dziecięcych pomysłów.

Do specyficznych metod realizacji edukacji przyrodniczej zaliczamy sposoby oparte na poznaniu wielozmysłowym i przeprowadzaniu badań, doświadczeń i obserwacji. Dzięki bliskiemu kontaktowi zmysłowemu i fizycznemu z przyrodą poruszona zostaje sfera emocjonalna dziecka, a uczucia wzmacniają ostrość wrażeń i ułatwiają uczenie się. Bliski kontakt z przyrodą ma wpływ m. in. na twórczość plastyczną dzieci, uwalnia doznania estetyczne i kształtuje stosunek dziecka do otoczenia naturalnego. Proste zajęcia badawcze, rozwiązywanie zadań otwartych, to sposoby na nowe spotkania, odkrywanie, penetrowanie, poszukiwanie, co sprawia, ze dziecko odkrywa świat, samodzielnie gromadzi doświadczenia. Sposoby te mają niezwykłą wartość poznawczą.

Oto kilka przykładów, jak można realizować edukację przyrodniczą w domowym zaciszu:

• poznawanie nazw roślin doniczkowych znajdujących się w domu – obserwacja, opis, nazywanie kwiatów, podpisywanie; doświadczenie – pobieranie przez rośliny wody z butelki umieszczonej do góry dnem w doniczce; pielęgnacja roślin – działanie;
• poznanie np. bursztynu, innych kamieni szlachetnych, półszlachetnych – pokaz zdjęć, naturalnych okazów, wyrobów w biżuterii, odczytanie informacji o bursztynie, rozmowa, doświadczenie polegające na sprawdzeniu w wodzie słonej i słodkiej czy bursztyn jest prawdziwy; utrwalanie wiadomości poprzez zapis;
• poznanie krajobrazów Polski – pokaz zdjęć, widokówek; rozmowa odwołująca się do wakacyjnych przeżyć dzieci;
• określanie kierunku wiatru – na balkonie, tarasie z wykorzystaniem pasków bibuły;
• rysowanie charakterystycznych cech pór roku, omawianie, czytanie wierszyków, opowiadań o treści przyrodniczej, opisów przyrody;
• poznawanie budowy roślin warzywnych, które mamy w domu, wskazywanie jadalnych części roślin; przygotowanie śniadania, obiadu, kolacji z wykorzystaniem roślin; działalność plastyczna: malowanie farbami – martwa natura;
• poznanie owoców, ich smaku, kształtu, utrwalenie kolorów, zabawy sensomotoryczne; przygotowanie sałatki owocowej;
• rozpoznawanie drzew po liściach i owocach, ilustracje z Internetu z - wycinanka, wydzieranka; lepienie z plasteliny;
• obserwowanie zmian zachodzących w przyrodzie – film popularno-naukowy, Internet, TV;
• poznawanie chmur z okna, balkonu, tarasu – opis; działalność plastyczna – rysowanie, malowanie;
• poznawanie nazw miesięcy, tygodni, pór roku – literatura dziecięca, wierszyki, zagadki; scenki improwizowane; teatrzyk; inscenizacja;
• tworzenie kalendarza – działalność plastyczno-techniczna;
• odczytywanie wskazań termometru z za okna;
• rozpoznawanie ptaków, które zobaczymy z okna, balkonu; określanie charakterystycznych ich cech – zabawy ruchowo-dźwiękowe; oglądanie ilustracji; opowiadania; oglądanie w atlasie ptaków; słuchanie nagrań głosów ptaków na CD, z Internetu; zagadki o ptakach.

To zaledwie, kilka propozycji na zabawy przyrodnicze w domu. Pamiętać należy zawsze, by dostosować je do możliwości rozwojowych swoich pociech, tak by umożliwić im samodzielne doświadczanie i poszukiwanie, a tym samym czynne – " poprzez zabawę" poznawanie świata.

BĄDŹCIE KREATYWNI, WYMYŚLAJCIE INNE DZIAŁANIA, DOŚWIADCZAJCIE, BAWCIE SIĘ PRZYRODĄ.

W oparciu o Podstawę Programową "wychowania przedszkolnego, edukacji wczesnoszkolnej" materiał opracowała Gabriela Niemiec